Her iki ülkede, komşu ülkede bunu garı meşru olarak sayıyor. Dünya çapında da gerçi bu böyle söylendi. Ama bunun gereği olan bir deklarasyonu, bir taahhüdü yâda bir kabulü kuzey Irak yönetiminden almazlarsa bu zaten deklare edilmiş bir şeydir. Sonrasında zaten biz bunun kararını vermiştik gündeme alıyoruz derler!
Bugün batıdan gelen yani sorunlar, sıkıntıya girmeden mesela bazı önemli açıklamalar var. Irak’ın toprak bütünlüğünü tanıdıkları yönde… Ama aynı zamanda da karşılıklı bu misillemeler ve bu gerginliği ortadan kaldırılması gerektiğinde söylüyorlar!
Şimdi bir uzlaşma alanının oluşması lazım. Bu uzlaşma alanı Irak’ın elini mi güçlendirecek? Mesela şimdi sınır kapılarına Irak askerinin kontrol etme çabası diyelim. İşte uluslar arası uçuşların durdurulması vesaire gibi şimdi bunlar üzerinden Irak bir şekilde zamanında filen de olsa kuzey Irak bölgesel yönetimine terk ettiği bazı şeyleri geri alarak bir tür Irak’ın toprak bütünlüğünü bu şekilde sağlayabilecek mi? Ve bu çerçevede yine müzakerelerle bütçe, ordunun konumu tartışmalı bölgeler, bunun üzerinde bir müzakereye varabilecekler mi?
Şimdi ortada duran şey şu; Her türlü Bağdat ile Erbil bir araya gelecek. Ama hangi şartlar üzerinde bir araya gelecekler ve hangi çerçevede bir araya gelecekler?
Eğer referandumun bu kararının geçersiz sayıldığı, bu müzakere masasının bir söylem tarafı olacak ve formül üretilerek bu konuda çeşitli senaryolar var. Yapılan referandum mu geçersiz saymak… Federal mahkeme geçersiz sayıyor zaten!
Kuzey Irak,Erbil yönetimi buna ne diyecek mesela; Dondurmak, askıya almak gibi böyle bir takım seçeneklerle beraber bir müzakere masası kurulacak… Bu müzakere masasının bir söylem tarafı var, bu referandumun kabulü ile ilgili olarak, birde filen nasıl bir güç dağlımı olacak yeniden ve bu nasıl sağlanacak. Görünen o ki üç ülke kuzey Irak’ı bu anlamda bir tecritte aldılar. Bu yavaş yavaş sıkılaşmaya başlıyor…
Peki, Amerika Birleşik Devletleri burada nasıl bir konumda olacak, ne yapacak. Avrupa burada ne yapacak. Birilerinin teleffuz ettiği gibi bir kere bu oldu tamam zaten bağımsızlık ilanını da ertelesinler?
Diyerek süreçte bir adım daha atılmış olmayı konsolda mı edecekler, pekiştirecekler mi yani. Bura da şimdi Bağdat ile Erbil arasındaki müzakereler nasıl olacak?
Türkiye ve İran’ın sıkıştırıyor olması Bağdat’ın elini güçlendiriyor. Ama neticede uluslar arası aktörlerden Amerika burada nerde duracak? Rusya ilerleyen aşamada nerde duracak? Yâda Türkiye ve İran’ın Sertleşmesi durumunda Mesela sınır kapılarının kontrolünü almada orada bir çatışma çıkacak mı? Kerkük’te ne olacak, tartışmalı bölgelerde ne olacak? Bütün bunların hepsine bağlı olarak bu işin hareketlenme ihtimali var!..
En önemlisinde bence Türkiye ile İran’ın işbirliği, koordinasyonu. Türkiye ile İran Kuzey Irak’a yönelik olarak bu tecritte ne kadar bir birleriyle iş birliği yapacaklar? Şöyle bir mesele var: Madem bu iş buraya gidiyor bari benimle yakın olsun havasına geçtiği zaman aktörlerden birisi çünkü zaten bir birlerine çok güvenecek bir yerde değiller. Daha yeni yeni toparlanmaya başlayan bir şey var aralarında. O zaman Barzani’nin eli güçlenir. Ve Amerika’nın da müdahalesiyle bu başka bir sürece doğru gider. Ha hayır Biz aramızda bir işbirliği oluşturduk. Hatta bunun karşılığı Suriye ile de var. Aslana süreciyle zaten, Suriye de bir karşılığı var. Burayı beraber bir hale getirelim. PKK’da bu işin içine katalım gibi bir yere gelinirse. O zaman bu işbirliği çok daha etkili olur, Sadece Kuzey Irakla ilgili değil, PKK ilgili olarak’ta başka bir, yeni bir yere gideriz, yeni bir düzleme gideriz. Sonuç itibariyle bölgemizin güvenli bölge haline gelmesini kolaylaştırmış oluruz…
Ve Türkiye olarak, algı ve etki gücümüzü iyi kullanmalıyız…
